XVIII виш йисарин тIвар-ван авай сеняткаррин жергеда махсус чка кьазвай Ихрек Режеб Самур округдин гилан Рутул райондин Ихрекрин хуьре дидедиз хьана. Аял чIавуз гьам хайи хуьре, гьамни Илисуда яшамиш хьайи Режеб гзаф алакьунар авай гада тир. Ада девирдин са бязи сейли сеняткарривай тарсар къачунай ва поэзиядин сирер мукьувай чирнай. Маракьлу жигьет ам я хьи, Режеб поэзиядив эгечIай вахтунда гьам лезги, гьамни Азербайжан поэзияда ашукьрин яратмишунар мадни вилик физвай ва халкьдини абур хъсандиз кьабулзавай. Гьавиляй Режеб гьам шаир ва гьамни ашукь хьиз машгьур жезвай. Ада лезги ва азербайжан чIаларал къушмадин виридалайни хъсан чешнеяр яратмишнай.
   Ашукь Режеба муьгьуьббат теснифзава, и темадиз бахшнавай “Севдуьгуьм”, “Кьве хал”, “Дегишдач” ва маса къушмайра лезги дишегьлидин тарифзава ва ам вичиз дуьньядин вири няметрилай багьа тирди тестикьарзава.
Лезги дишегьли вини дережадиз хкажуналди Режеба ам лукIвилиз элкъуьриз кIанзавай девир негьзава.
   Шаир Режеба халкьдин дердияр, кесибрин гъамар, девирдин татугайвилер къелемдиз къачузва, ханари ва беглери агъавал ийизвай гьахъсуз девирдикай ягьанатзава. И кар адан “Инсан ава”, “Къуллугъ имир”, “БалкIан”, “Авани” ва маса шииррай ашкара жезва. Халкьдин дердийрикай эсерар туькIуьрай, вич яшамиш хьайи аямдин зидвилер художественный такьатрин куьмекдалди къалурай Ихрек Режеба зегьметчийриз къуллугъ авуна. Иниз килигна халкьди, “Гьахъ ашукь” лагьана, вичин патай шаирдиз авай гьуьрмет къалурзавай лакIабни ганай.
   Гьеле жегьилзамаз цIай атана месе гьатай ва гуьгъуьнлай буьркьуь хьайи шайр “Гьахъ ашукь”, “Кур Режеб” лугьуз, Дагъустанда хьиз Азербайжандани машгьур тир. Режебан чIалар сиверай-сивериз физ халкьдин арада яшамиш жезвай. Анжах советрин девирда адан шиирар печатдиз акъатна ва халкьдин шаирдин яратмишунар ахтармишна. Сифте яз Ихрек Режебан 25 къушма 1938-йисуз Бакуда басмадай акъатай “Къошмалар” ктабда чап хьана. 1962-йисуз адан са шумуд шиир “Коммунист” (лезги чIалал) газетдизни акъудна. Гуьгъуьнин йисара шаирдин эсерар “Дуствал” (Магьачкъала, 1978) альманахда ва “Лезгийрин революциядин вилик квай девиррин литература” ктабда (Магьачкъала, 1990) гьатна.
   Халкьдин меце Ихрек Режебакай гьикI ашукь хьанайтIа ачухарзавай са риваят ава. Жегьил Режебаз Гьуьруь лугьудай са руш кIан хьанай. Руш лугьуз тежедай кьван иерди тир ва гьавиляй адан ракIарихъ датIана илчияр жедай. Вич девлетлу хизанда, гьар са няметдин къене чIехи хьанвайтIани, Гьуьруь девирдалай нарази тир. Амма адан поэзиядални музыкадал гзаф рикI алай. Гьаниз килигна, рушан бубади Гьуьруьдин рикI шадарун патал вичин кIвализ фад-фад дишегьли шаирарни мазанар теклифдай. Гьи шаирдин чIалари рушан рикI ачухарайтIа, бубади гьадаз пишкешар гудай. Амма ихьтинбур кьериз-цIаруз авай ва гьабурувайни бязи чIавара рушан гуьгьуьл шадариз жезвачир. 
   Руш чагъинда авай вахтунда адан дидеди вичин гъуьлуьз лагьана: “Я итим, гила чи руш чIехи хьана кIвалин-къан иеси жедай вахтунив агакьнава. Амма руша атай илчияр садни кваз кьазвач, гьавиляй абур шаддиз къвез, пашмандиз хъфизва. Белки чна вилаятдин гада мазанриз теклиф гун. Гьабурукай сада рушан рикIиз эсер тавуна жеч”. 
   Папан гафарихъ яб ганатIани, абур касдин рикIяй хьанач. Вучиз лагьайтIа адаз вичин иер, акьуллу руш акатайдаз гуз кIанзавачир. Адан мурад руш са девлетлу касдин гададиз гун тир. Гьуьруьдин буба вучда-вучдач, гьикIда-гьикIдач лугьуз хиялдик акатай вахтунда абурун кIвализ касдин Илисудай тир дуст къведа. И хванахвадиз ада вичин дерт ахъайда. “Гьагь, - лугьуда дустуни, - Гьуьруь чна мехъерна зи гададиз тухун”. “Адаз ви гада бегенмиш жедатIа чидач ман”, - лугьуда кIвалин иесди. Эхиз тахьай хванахвади адан япарихъ ихьтин гафар галукьарда: “Вучиз бегенмиш жедач кьван, зи гададихъ мазанвилин алакьунарни ава, пагьливанвилинни. Мазанрихъ галаз санал гьадазни эвера, къуй Гьуьруьдиз ам, адазни вилералди Гьуьруь акурай”. И гафар итимдин рикIяй хьана ва ада папан теклифдалди вич рази тирди малумарна.
   Гьа икI, рушан кIвализ жегьил мазанар къвез-хъфиз хьана. И кардикай хабар кьур Режебан ийир-тийир квахьна. Аял чIавалай поэзиядал рикI алай ада шиирар туькIурзавай, амма гададиз чуьнгуьр ягъиз чизвачир. Эхирни вичин дустарал меслят гъайи гада, гьабурун куьмекдалди чуьнгуьр ягъиз эгечIна. Ада Куьредин виридалайни хъсан устаддивай, са кьуьзуь мазандивай чирвилер къачузвай. Са йис алатайла кьуьзуь мазанди вичин чуьнгуьр адав вугана лагьана: “Къачу чан хва, гила вуна и чуьнгуьр залайни хъсандиз ягъизва. Вакай халисан устад хьанва. Аллагьди ваз жуван мураддив агакьдай нуьсрет гурай”.
  Устаддиз вичин разивал къалурна хайи хуьруьз хтай Режеб мазандин пекер алукIна Гьуьруьдин ракIарихъ фена. Руша эвелдай Режеб са акьван кваз кьазвачир. Амма мукьувай адахъ галаз таниш хьайила, гададин ацукьун-къарагъун, алакьунар, акьул-камал акурла Режебал рикIяй ашукь хьана. Амма диде-бубадиз чпин руш кесиб гададиз гуз кIан хьанач. Абуру Гьуьруь гужуналди са масадаз гана. Дердер къати хьайи Режеб вичин чуьнгуьрни кьуна хуьрба-хуьр, элбаэл къекьвена. Амма адаз Гьуьруь санайни жагъун хъувунач. Режебан и вакъиадив кьазвай “Севдуьгуьм” шиир сиверай-сивериз къвез халкьдин арада яшамиш хьана.
   Вичин кьилел къазаяр атанатIани, руьгьдиз чIехи Режеба вири гужар эхна, мадни зурба шиирар туькIуьриз эгечна. Ада туькIуьрай шиирар сиверай-сивериз физ, халкьдин арада чкIана, иллаки мазанрин сиве-меце гьатна. Ихрек Режебан шиирар гьахъсуз аям русвагьзавай, инсанпересвал, гьахъвал, мердвал тестикьарзавай эсерар я.

Инсан ава

Инсан ава инсандилай хъсан я,
Инсан ава гьайван адлай хъсан я, 
Инсан ава вич хандилай хъсан я, 
Инсан ава къал-макьалдив кьугъвадай. 

Инсан ава къураба хьиз къекъведай, 
Инсан ава чарадан фал элкъведай, 
Инсан ава гъилиз кепек текъведай, 
Инсан ава манат-малдив къугьвадай. 

Инсан ава ахмакьдин гаф алачир, 
Инсан ава кIусни акьул авачир,
Инсан ава са аршин агь галачир, 
Инсан ава ипек-шалдив къугьвадай. 

Инсан ава женнет авай гъилера, 
Инсан ава гаф ширин тир эллера, 
Инсан ава цуьк рахадай вилера, 
Инсан ава фитне-фалдив къугьвадай. 

Инсан ава Кур Режеб хьиз шехьзавай, 
Инсан ава инсанри вич негьзавай, 
Инсан ава закатдани нефе авай, 
Инсан ава лап ажалдив къугьвадай.