Играми редакция! За квез и чар дуьшуьшдай кхьенвайди туш. Шаз жуван хайи хуьруьз ял ягъиз хтайла зи гъиле чи тIвар-ван авай къелемэгьлияр тир Седакъет Керимовади ва Муьзеффер Меликмамедова чапдай акъуднавай «Лезги чIаланни азербайжан чIалан гафарган» ва «Азербайжан чIаланни лезги чIалан гафарган» ктабар гьатна. Зун Къуба райондин лезги Дигагь хуьряй я. 40 йисалай гзаф я Къазахстанда яшамиш жез. Заз ва захъ галаз санал кIвалахзавай лезгийриз жуван хайи чIал хьиз къазах чIални хъсандиз чида.
Зи гъиле «Самурдин» 2020-йисуз акъуднавай са шумуд нумрани гьатнай. Гзаф метлеблу газет акъудзава куьне. За гьа нумраярни гафарганар Къазахстандиз хкана. Ктабри зак хьиз, зи дустарикни руьгь кутуна ва чун ихьтин къарардал атана: лезги ва къазах чIаларин гафарганар гьазурин. Квелай чешне къачуна чна гафарганрин са кьадар материаларни кхьенва. Са гафни авачиз, абур басма авурла чна редакциядизни ктабар ракъурда.
Гьа инал заз Къазахстандин лезгийрикай са кьадар малуматар гуз кIанзава. Сифте яз лезгияр и уьлкведиз XVIII асирдин эхирра атанай. XIX асирдин эхирра, 1877-йисан гъулгъуладихъ авсиятда урус пачагьди Къазахстандиз 3500 кьван чи ватанэгьлияр куьчарнай. Алатай асирдин 30-йисара Совет гьукуматди Кьиблепатан Дагъустандай Алматы вилаятдиз са агъзур лезгияр кулакар хьиз суьргуьн авунай. Гьакъикъатда абур кулакар ваъ, зегьметдал гзаф рикI алай инсанар тир. Са мисал къалурун бес я. Месела, советрин девирда Мегьарамдхуьряй кулак хьиз иниз суьргуьн авур Асали Велиметован хизанди «Алма-Ата» колхозда къазанмишай агалкьунрай са шумуд орден ва медаль къачунай. Адан руша Имамата гьар гектардай 108 центнер туьтуьн кIватIна дуьньядин рекорд янай. 20 яшда аваз ам Социализмдин Зегьметдин Игитдин тIварцIиз лайихлу хьанай. Ада гьакIни 2 Ленин орден ва 14 маса орденар къачунай. Санлай Велиметоврин хизан гьакъисагъвилелди чIугур зегьметдай 20 ордендизни 28 медалдиз лайихлу хьанай.
Ихьтин мисалар гзаф гъиз жеда ва алай вахтунда Къазахстанда лезгийрин тIвар хкажзавай вишералди инсанар ава. Абуру чпин дидед чIал, меденият, ацукьун-къарагъун кьегьалвилелди хуьзва. И уьлкведа 10 агъзурдав агакьна лезгияр ава. Абур виридалайни гзаф Алматы, Мангистаус, Кустанай, Караганда, Павлодар, Жамбул, Актюбинск ва Акмолин вилаятра яшамиш жезва. Чи ватанэгьлийри ина шумудни са медениятдин меркезар, лезги чIалан мектебар арадал гъанва. Астана ва Актау шегьеррин, Алматы вилаятдин Панфилов посёлокдин, Мангистаус вилаятдин Лезги Медениятдин Меркезар вириниз сейли я. Хайи чIал, меденият, адетар хуьнин, жуван тарихар чирунин, маса халкьарихъ галаз стхавилелди санал яшамиш хьунин рекьяй чи медениятдин меркезри чешне къалурзава. Гьукуматдин органра кIвалахзавай вишералди лезгияр чIехи нуфуздин иесияр я.
Бязи лезги медениятдин меркезри милли меденият кIвачел акьалдарун патал фондар арадал гъанва. И рекьяй Актау шегьердин ва Мангистаус вилаятдин лезги медениятдин меркезар илаки тафаватлу жезва. Къазахстанда Мангистаусдиз «нафтIадин вилаятни» лугьуда. НафтIадин мяденра кIвалахзавайбурун чIехи пай лезгияр я. Играми редакция! Куьне «Самурда» Къазахстандин лезгийрикай гзаф макъалаяр чапнава. Чна квез разивал къалурзава ва икI давамарун тIалабзава.
