Гзафни-гзаф зурба сеняткар хьиз лезги поэзия вини кукӀушриз акъуднавай, гьахъсуз аям дериндай руcвагъ авур, дуьньяда къекъвена гьа девирдин гьар са кардикай хабардар хьайи, вичин эсерар кьуд чӀалал: лезги, азербайжан, араб ва фарс чӀаларал тесниф авур ашукь ва шаир Лезги Агъмед 1762-йисуз КцӀар райондин Вурварин хуьре дидедиз хьана.
   Гьам лезги, гьамни азербайжан литературадин багьа инжияр туькӀуьрай и устад сеняткарди вичин уьмуьрдин эхирдалди рикӀин сидкьидай халкьдиз къуллугъ авуна.
XVIII виш йисан шаиррин арада тӀвар-ван авай Лезги Агъмед ашукьрин межлисра  датlана гъалибвал къазанмишиз ашукь хьиз сейли хьана. Гьа девирдин адет тирвал, Агъмеда вичин хизанни ашукьвал авуна хуьзвай.
Лезги Агъмедакай сифте малуматар ва азербайжанви ашукь Хесте Кьасумахъ галаз хьайи гьуьжетра лагьай чӀалар, яни дейишме, 1894-йисуз Тифлисда басмадай акъатай «Къафкъаздин вилаятрикай ва тайифайрикай суьгъбетзавай кӀватӀал» ктабда урус чӀалал ганва.
   Лезги Агъмеданни Хесте Кьасуман арада хьайи гьуьжетрин кьуд чӀал 1937-йисуз Бакуда азербайжан чӀалал акъатай «Ашукьар» ктабда гьатнава. Лезги чӀалал Лезги Агъмедан шиирар сифте яз 1965-йисуз «Дуствал» альманахдин 2-нумрада чапнава. Абур агъадихъ галайбур я: «Шекер хьтин», «Хъел хьана хьи», «Мурсал хандиз» ва «Хабар туш».
И чӀалар М. Къурушани, Къ.Фаталиева чпин хуьруьнвийрин сиверай кӀватӀ хъувунвайбур я. 
   70-йисарилай кьил кутуна Лезги Агъмедан эсерар жуьреба-жуьре кӀватӀалриз ва тарсарин ктабриз акъатна. Месела, 1978-йисуз акъатай «Лезгийрин поэзиядин антология»да адан «Хъел хьана хьи», «Ашукь Саидаз» (и шиирдал маса ктабра «Мурсал хандиз» ва «Я залум хан» тӀварар ала) ва «Лезги Агъмеданни Хесте Кьасуман гьуьжет» гьатнава. И шиирaр 1990-йисуз Магьачкъалада басма хьайи «Лезгийрин революциядин вилик квай девиррин литература» ктабдани ганва. Эхиримжи йисара шаирдин эсерар азербайжан ва урус чӀаларални акъатна.
   1987-йисуз Бакуда чапнавай «Дагъустандин савкъаватар» кӀватӀалда Лезги Агъмедан пуд шиир ва 1988-йисан 1- сентябрдиз Хасавюрт шегьердин «Дуствал» газетда кьве шиир чапнава. И газетда сифте яз Лезги Агъмедан шикилни ганва.
Шаирдин къамат художник Низами Къагьриманова, агъсакъалрин рикӀел хкунрал бинеламиш хьана, тесниф хъувунва. Лезги Агъмедан шикил «Самур» журналдин 1993-йисан 3-нумрадани ганва.
Лезги Агъмедан чӀалар милли мектебрани чирзавa. Адан эсерар аялри 7–8-синифра кӀелзавa. Шаирдин эсерар илимдин бинедаллаз сифте яз Гьажи Гашарова ахтармишнава, алимди абуруз лайихлу къиметни ганва.
Шаирдин яратмишунар винел акъудун патал Къуруш Мегьамеда, Къасум Фаталиева, Мавлуд Ярагьмедова, Къурбан Акимова, Гьасан Хасиева чӀехи зегьметар чӀугуна. ЯтӀани Лезги Агъмед кӀелзавaйбур патал гьелени сирлуди яз амай шаиррикай я.
   Гьеле адан уьмуьрдихъ ва яратмишунрихъ галаз авсиятда суал аламай месэлаяр гзаф ава. Йисар алатунивaй ашукьдин цӀийи эсерар винел акъатзавa ва чап жезва.
Эхиримжи гъилера адан цӀийиз жагъанвай эсерар «Самур» журналда чап хьанва: «Акьулдикай кьил кьеридаз», «Герек туш», «Хциз насигьат», «Ярдиз», «Масадан ярдиз», «Зуьмруьд къушра хьиз…», «Халад руш, ваз вуч хъел ава?»
Лезги Агъмед чӀехи алакьунар авай мерд ва къагъриман шаир хьана. И кардин гьакъиндай адан чӀалари, Хесте Къасуман гафарини шагьидвалзавa:

Лезги Агъмед, гаф авач ви камалдиз,
Мад рахунар ийидач за яргъалди.
Аквада чун, мажал гурай ажалди,
Дуствилелди зун я ви гъил кьадайди.

Лезги Агъмедан агъадихъ гъалай шиирдини шаирдихъ чӀехи алакьунар хьайиди субутзавa.

АКЬУЛДИКАЙ КЬИЛ КЬЕРИДАЗ

Акьулдикай кьил кьеридаз,
Жибиндикай гъил кьеридаз,
Дуст илифдай чил кьеридаз —
Лагь, ви гьихьтин салам хьурай?

Чинал тариф ийиз пара,
Гуьгъуьна тваз фитнед хара,
Ахътин кас бес мус а сура 
Дуьз хъийидай макъам хьурай?

Къвез ви дердин яцӀа гьахьда,
Ахпа риб хьиз ваз акьахда.
Лезги Агъмед, мус дамахда?
Душманриз ам са гъам хьурай.