Играми редакция! Куьне «Самурдин» алатай нумрада алай йис СтIал Сулейманан йис я лагьанва. Шаирдин 155 йисан юбилейдихъ авсиятда Дагъустандин Гьукуматди кьабулнавай къарар и республикадин вири халкьарин рикIяй хьанва. Алай вахтунда юбилейдиз гьазурвилер аквазва.
Кьилиз акъудна кIанзавай крарикай сад ХХ асирдин Гомер тIвар къачунвай лезгийрин чIехи шаир, Расул Гьамзатова лагьайвал, Дагъустандин дагълар генани кьакьан, гьуьл генани дерин авунвай СтIал Сулейманан кIвал-музей мадни абад авун я. Анаг жуван вилералди акуна гъиле бязи делилар гьатнавайвиляй за квез музейдикай макъала ракъурун къарардиз къачуна.
И къиляй лугьун хьи, СтIал Сулейманан район Дагъустандин виридалайни гзаф музеяр авай район я. Етим Эминан, Гьасан Алкьвадарвидин музеярни ина ава. Агъа СтIалрин хуьре авай СтIал Сулейманан кIвал-музей Россиядин гьукуматдин эгьмият авай ирс яз гьисабзава. Ам 1950-йисуз кардик кутунай. Им Сулейманан куьгьне кIвал ваъ, 1934-йисуз гьукуматди эцигна адаз ганвай кIвал я.
Шаирдин юкьван хва Мирзеюсуфан уьмуьрдин юлдаш Къизтамаман рикIел хкунрай малум жезвайвал, эвел кIвал Жаватан багъда эцигиз кIан хьанай. Шаирди разивал ганачир. Гила музей алай чка Шагьимерданан хизандиз махсус тир. Хизан ина яшамиш жезвачиртIани, шаирдиз абурун тIвар алай чкадиз гьавайда сагьиб жез кIан хьаначир. Гьавиляй Сулеймана чинеба Шагьимерданаз виш манат пул ганай. А чIавуз са пуд къуьлуьн къимет са манат тир.
КIвал Агъа СтIалрин мектебдин муаллим Нурдин Зиядинован регьбервилик кваз Кьулан СтIалдин устIарри эцигнай. Музейдин сад лагьай директор хуьруьн муаллим Шагьвелед Шейдаев хьанай. Адалай гуьгъуьниз и кIвалах чи машгьур алим Гъалиб Садыкъиди кьилиз акъуднай. Ам Сулейманан гъвечIи хва шаир Мусаибахъ галаз дуст тир. Гъ.Садыкъи датIана музейдин квахьнавай экспонатар арадал хкиз, инаг цIийи экспонатралди девлетлу ийиз алахънай. Алимди Мусаибан куьмекдалди са береда С.Орджоникидзеди СтIал Сулейманаз савкьват яз вугай «Эмка» машин жагъур хъувунай. ЧIурна гадарнавай машин цIийи кьилелай расиз туна музейдиз хканай.
Гъалиб Садыкъиди кIвал-музей цIийикIа туьхкIуьрна, иниз шаирдихъ галаз алакъалу тир цIийи экспонатар гъана. И карда адаз Мирзеюсуфа мукьувай куьмек гана. 1975-йисалай инихъ алимдин меслятдалди музейдиз Мирзеюсуфан руш Лидияди регьбервал гузва.
Агъа СтIалви муаллим Абдуселим Абдулмежидова вичин рикIел хкунра къалурнавайвал, алатай асирдин 1970-1980-йисара кIвал-музей, адан гьаят цIийи кьилелай туьхкIуьрнай. А вахтунда райондиз регьбервал гайи И.Тагьирован алахъунар себеб яз Агъа СтIалрай тIуз физвай туризмдин кьве маршрут кардик кутунай. Гьавиляй музейдиз Россиядин чара-чара вилаятрай ва къецепатан уьлквейрайни туристар къвезвай.
Вириниз сейли хьанвай музей 2016-йисан 21-мартдин йифиз цIай кьуна канай. Эдебиятдикни медениятдик рикI кузвай чи меценатри – райондин «Хъсанвилерин чил» фондунин кьил Фируза Керимовади, халкьдин сейли хва Имам Яралиева, карчи Зураб Шейдаева ва масабуру цIийи кьилелай музейдин дарамат эцигиз туна. 2017-йисан 18-майдиз, СтIал Сулейманан поэзиядин йикъар кьиле тухузвай юкъуз музей кардик кухтуна. Адан гьаятдал шаирдин цIийи гуьмбет эцигна.
Алай вахтунда музей генани абад хьанва. Ина туризмдин маршрутар кардик кухтаз кIанзава. Музейда кьиле тухузвай сад-садалай марагълу мярекатар – эдебиятдинни музыкадин нянияр, ктабрин презентацияр, поэзиядин йифер, шаиррихъ ва алимрихъ галаз гуьруьшар рикIелай тефирбур я. Машгьур шаир Расул Гьамзатова са береда «Агъа СтIал Дагъустандин эдебиятдин Мекке я» лагьанай. Чи къелемэгьлийри СтIал Сулейманан кIвал-музейдиз «Лезги шииратдин Кябе» тIвар ганва.
